گزارش سفری ماجراجویانه به ” سیاه چال” در کوه های ” برز” فیروزآباد

فیروزآباد یا به عبارت بهتر “فیروزه ی آبادی” شهری است در یکصد و ده کیلومتری جنوب شیراز.

این شهر در سه کیلومتری محوطه باستانی “گور” قرار دارد که از شهرهای مهم دوره ساسانی و اوایل اسلام بوده است.ارتفاع فیروزآباد از سطح دریا ۱۴۶۷ متر است.

اردیبهشت ماه است و دشت و دمن رشک بهشت است و گل های وحشی فرمانروای بی چون و چرای باغ و راغ .

ساعت پانزده چنین روزی از شهر فیروزآباد به سمت فراشبند حرکت می کنیم ، مسافتی به درازای سی کیلومتر که طی می شود به امام زاده خرقه می رسیم که دره ای با صفا را برگزیده است ، پنج کیلومتر دیگر که پیچ و خم های مار پیچ خرقه را پشت سر می گذاریم به دشت کل می رسیم .

سمت راست جاده راهی باریک و مال رو آغوش می گشاید و تو را به یک راه پیمایی چهار-پنج ساعته فرا می خواند .

پیاده می شویم و آماده حرکت. کوله ها کمی سنگین است ؛چادر و کیسه خواب و طناب و ابزار فرود وزنش را بیش از حد معمول کرده است.

اما راه هموار است و نشیب و فراز اندک؛ پیمایش جنگل است. نیم ساعتی طول می کشد تا به چشمه رییس برسیم ؛ آبی خنک دارد و از دل سنگی سخت می تراود ، بر زمین می غلتد و در حوضچه ای کوچک جمع می شود تا پرندگان و جانوران را سیراب کند.

ادامه می دهیم ، گذارمان از لابلای درختان است درختان کهنسال کیالک .

سرخی گل های لاله چشم را می نوازد ، لاله های واژ گون سر در گریبان دارند و اشک می بارند .

پس از دو ساعت به چشمه “بردی” می رسیم ، کوله ها بر زمین می آیند ، چادرها بر افراشته می شوند با نظمی خاص؛ نیم دایره.

فرش های نازک گسترده می شوند ، شب را باید این جا بمانیم . آتشی برافروخته می شود ، کتری سیاه دود گرفته ی همیشه همراه بر سرخی آتش نشانده می شود ، سپاه سیاه شب بر روشن روز می تازد و او را می تاراند ، هرچه سیاهی بیشتر می شود فروغ شعله ها بیشتر می گردد ، بزم شاعرانه آغاز می شود ؛ شب شعر ، میانه ی جنگل کنار شراره های سرخ فام آتش.

یکی از حافظ می گوید، دیگری از خیام . واژه ها همگام با شراره ها پر می گیرند و پرواز می کنند، زمین را به آسمان می دوزند .

گویی اخگرها ستارگان زمینی بودند شاید هم سایه ای از شهاب سنگ های رها شده در پهندشت آسمان نیلی.

بامداد که به روایت سعدی “تفاوت نکند لیل و نهار” از خواب بر می خیزیم از کاروان شب شعر دیشب جز آتشی به منزل چیزی نمانده است .

پس از یک ساعت پیمایش به دشتی فراخ می رسیم ” دشت ساچمه” دشتی وسیع که پر از گلوله های شنی سیاه رنگ است ؛ گویا جنس این گلوله ها از آلیاژ مس است و آهن.  آن جا بود که معنی “ساچمه خرقه ای ” را فهمیدم ساچمه هایی که  روزگار گذشته در تفنگ “سرپر” به کار گرفته می شد.می بینیم و می گذریم .

به سیاه چال می رسیم ؛ پدیده شگرف ، چاهی عظیم به عمق هشتاد – نود متر با دهانی فراخ.

در پیدایش این چاه گفتنی ها گفته اند . گروهی بر آنند که برخورد شهاب سنگ سبب پیدایش این فرو رفتگی بزرگ شده است و برای تایید نظر خود دشت ساچمه را با گوی های صیقلی و سیاه رنگش به کمک می گیرند.

برخی بر این باورند که رانش زمین و فرو رفتن آن عامل اصلی است .

هرچه باشد پدیده ای است نادر و بی بدیل ، مبهوت کننده ، خوفناک و رعب انگیز.

شنیدن نام مارهای اژدها پیکرش که کمان کشیده اند و نشسته در کمین ، پا را سست می کند منصرفت می کند اما گاهی اراده آدمی و حس ماجراجویی غالب می شود .

اینک ما هستیم با طناب فرود و سنگی سنگین برای بستن کارگاه.

کارگاه  بسته می شود ابزار فرود به کار گرفته می شود ، اولین فرد ، فرود را آغاز می کند . دومین نفر من هستم ، بین زمین و آسمان معلق می شوم پایین را که نگاه می کنم جنگلی در عمق چاه می بینم ، تمام زندگی به رشته ای بند است ، اولین خطا آخرین خطاست . به آرامی پایین می روم ؛ گاهی آدمی به اختیار فراز را رها می کند و فرود می رود زیرا فرود می تواند سر بر شانه کمال داشته باشد.

گشتی در جنگل روییده در ته سیاه چال می زنم لاشه های کبوتران مار گزیده جا به جا افتاده اند ؛ زیر سنگی جعبه ای می یابم که کاغذی و خودکاری در آن است ؛ تاریخ و نام کسانی است که آمده اند و دیده اند و رفته. من نیز سیاهه نامم را ثبت می کنم . دیگر ترس فرو ریخته با سیاه چال آشتی کرده ام  زیباست و هیجان آور . دل نمی کنم ، اما هر آغازی را پایانی ست .

اکنون زمان بالا رفتن است چشم امیدم به طناب است و ” یومار” و” پن تین” و البته مهارت و توان جسمی.

با خود فکر می کنم ای کاش برای برون رفت از هر چاهی ابزاری می ساختند برای خروج از چاه غم نیز طنابی ببافند گرچه در زندگی طناب های زیادی است که یافته ایم یا بافته ایم  که می توان به آنان آویخت و از چاه های ملال خارج شد : طناب موسیقی، طناب نقاشی و….

دوباره روی طناب معلق می شوم یومار و پن تین مایه دلگرمی است، دو سه بار بین زمین و آسمان رها می شوم و روی طناب استراحت می کنم .

گاهی به دیواره سیاه چال برخورد می کنم ؛ نکند مارهای خفته بیدار شوند .

بیست دقیقه ای که بیست ساعت می گذرد طول می کشد تا از دهانه چاه خارج شوم ؛گویی زندگی دوباره ای می یابم ، خورشید رنگی دیگر دارد ، درختان شادابی بی پایانی هدیه می کنند ، نسیم جنگل تن خسته را می نوازد .

دوستان با چای تازه و میوه به پیشواز می آیند لحظه ای دراز می کشم چشمانم را می بندم خواب امان نمی دهد فقط صدای حرکت دوستان می تواند خواب را از چشمم بپراند و از گوشم .

دوباره راه باز گشت در پیش است ، نباید بمانیم  نمی گذارند که بمانیم؛ هیچ چیز ماندنی نیست.